تبریز پایتخت استان آذربایجان شرقی ، شهری باستانی است و قدمت آن به حدود 4500 سال پیش می رسد. این شهر بزرگ‌ترین شهر منطقهٔ شمال غرب کشور و قطب
اداری، ارتباطی، بازرگانی، سیاسی، صنعتی، فرهنگی و نظامی این منطقه شناخته می‌شود. براساس آخرین سرشماری مرکز آمار ایران که در سال 1390 صورت گرفته،
شهر تبریز با جمعیتی بالغ بر 1494998 نفر چهارمین شهر پرجمعیت ایران پس از شهرهای تهران، مشهد و اصفهان محسوب می‌گردد. این شهر به‌دلیل جای‌دادن بسیاری از
کارخانجات مادر و بزرگ صنعتی در خود و نیز وجود بیش از ۶۰۰ شرکت قطعه‌ساز در آن، دومین شهر صنعتی کشور پس از تهران به‌شمار می‌رود و به‌دلیل صنعتی‌بودن، یکی
از مهمترین شهرهای مهاجرپذیر ایران محسوب می‌شود.
تبریز در دامن سهند، این آتشفشان خاموش تاریخ، آرمیده، اما خود آتشفشانی است كه هر از گاه با خروشی سهم‌آگین سیمای تاریخ را دگرگون می‌كند.
تبریز یكی از قدیمی‌ترین شهرهای ایران بوده و مجموعه آثار تاریخی و نشانه‌های باستان‌شناختی كه از محلهای مختلف آن در نتیجه حفاری‌های متعدد به دست آمده دلالت
بر دیرینگی و قدمت تاریخی این شهر دارد. قدیمی‌ترین مطلب مربوط به شهر تبریز، در كتیبه سارگن دوم پادشاه آشور (۷۲۲-۷۵۰ ق . م) آمده است كه آن را شهری بزرگ و آباد،
و دارای باروی تو در تو وصف كرده است.
شهر تبریز با داشتن تاریخ بسیار غنی ، بسیاری از آثار تاریخی را در خود جای داده است و پر از جاذبه‌های دیدنی و تماشایی است، و به همین‌خاطر گردشگران بسیاری را
به سمت خودش جذب می‌کند.
مقبرةالشعرا ،یکی از گورستان‌های تاریخی شهر تبریزاست که در محلهٔ سرخاب واقع شده است. سرخاب نام کوی و محلهای تاریخی در شهر تبریز است که از دیرباز محل
سکونت بزرگان و ادبا بوده است. در این محله اماکن، بناها، تکیه‌ها و مقابر معروفی چون ربع رشیدی، تکیه حیدر، بقعه عون بن علی، بقعه سید حمزه، صاحب الامر و سید
ابراهیم یا حظیره بابا حسن، حظیره بابا مزید، صفوه الصفا و مقبره الشعرا به تقدس و معروفیت آن افزوده است.
مقبره الشعرا از ۸۰۰ سال پیش محل دفن بیش از ۴۰۰ شاعر، ادیب، عارف و رجال نامی است که در طول دوره‌های مختلف در این مکان دفن شده‌اند و اکنون این بنا یادبودی
از این بزرگان است. شاعرانی چون اسدی طوسی، قطران تبریزی، خاقانی شروانی، مجیر الدین بیلقانی، ظهیر الدین فاریابی، شاهپور نیشابوری، شمس الدین سجاسی،
ذوالفقار شروانی، همام تبريزی، سلمان ساوجی، قطب‌الدين شيرازی، مغربی تبریزی، مانی شیرازی، لسانی شیرازی و شکیبی تبریزی از جمله آن‌ها است. محمد حسین
بهجت تبریزی متخلص به شهریار نیز آخرین شاعر نامی است که در سال ۱۳۶۷ در این مقبره به خاک سپرده شده است و قبر وی در داخل فضای اصلی آرامگاه قرار دارد.
از دیگر افرادی که در مقبره الشعرا به خاک سپرده شده‌اند، می‌توان به مجذوب علی شاه، عزیز خان مکری، هفت خواهران، امیر عبدالغفار، میرزا شفیع مستوفی، سهراب،
پیرباب،امام طالحه، پیر محمد مشهور به پیر ممد، معین الدین صفار، کمال الدین عبد القادر نخجوانی، حافظ حسین زال، عبدالرحیم خلوتی و افراد معاصری چون دکتر مهدی
روشن ضمیر، دکتر محمود پدیده، استاد جواد آذر، استاد میرزا طاهر خوش‌نویس تبریزی، محمود ملماسی، سید یوسف نجمی و استاد علی حریرچی اشاره کرد.
معماری مقبره الشعرا بسیار زیبا و چشم‌نواز است. طاق‌های در هم تنیده شده و عظمت این بنا در اولین ورود شما را مات و مبهوت خواهد کرد. در ساخت این یادبود ترکیبی
از معماری سنتی و مدرن است. ارتفاع این بنا ۳۰ متر بوده و پوشش بیرونی آن بتونی و لایه زیرین فلزی است. فضای اصلی مقبره الشعرا یک اتاق بسیار بزرگ است که چندین
اتاق کوچک در اطراف آن قرار دارد. بر دیوارهای این فضا اشعار شاعرانی که در این مقبره دفن شده‌اند و تابلوهای عکس و خطاطی به چشم می‌خورد. بخش‌های اداری، فروشگاه
کتاب و صنایع‌دستی و… سایر بخش‌های تشکیل دهنده این بنا هستند. مقبره الشعرای تبریز در فهرست آثار ملی ایران هم به ثبت رسیده است.
**********
ایل گولی (ایل گلی) یکی از مهمترین گردشگاه‌‌های شهر تبریز است که در جنوب شرقی آن و در ۷ کیلومتری مرکز شهر واقع شده است. احداث بنای اولیه این آبگیر را به زمان
پادشاهان آق قویونلو و توسعه آن را به زمان صفویه نسبت می‌دهند.
ایل گلی تبریز تا پیش از روی کار آمدن صفویان، بزرگ‌ترین منبع ذخیره آب جهت آبیاری باغ‌های مناطق شرقی تبریز تا دروازه تهران و تپلی‌باغ بوده است. در دوران حکومت
صفویان، تمام شن و ماسه و نخاله‌‌های موجود در محوطه داخلی دریاچه فعلی خالی و دیوارهای سنگی به دور آن کشیده شد.
در دوران قاجار در پیرامون استخر ایل‌گلی خیابان‌هایی جهت عبور و مرور ساخته شد و در جوار این معابر، درختان درخت‌تبریزی، بید مجنون و گل‌های اطلسی متعددی در چندین
ردیف جهت تزیین گردشگاه و پاکی آب و هوا کاشته شده است. ایل گلی در دوران پهلوی به شهرداری تبریز واگذار شد تا به یک گردشگاه عمومی تبدیل شود. سید باقر کاظمی
(مهذب‌الدوله) استاندار وقت آذربایجان‌شرقی، نخستین تعمیرات اساسی را در محوطه این گردشگاه انجام داد. در مرکز استخر ایل‌گلی، عمارت کلاه فرهنگی هشت ضلعی
وجود دارد که امروزه به صورت یک تالار پذیرایی مورد استفاده قرار می‌گیرد و به کاخ ایل گلی مشهور است. این بنا پیش‌تر ساختمانی خشتی بود که در سال ۱۳۴۶ تخریب شد
و با همت شهرداری تبریز و استانداری، جای خود را به یک ساختمان زیبا و مقاوم داد. قایق سواری در دریاچه از تفریحات اصلی مردم تبریز است. علاوه بر قایق سواری دوچرخه
سواری و درشکه سواری اطراف دریاچه نیز بسیار رایج است.
در کاخ ائل گلی مجموعه ای از فست فودها، رستورانها و کافه ها قرار دارند که بسیار پرطرفدار است. در نزدیکی ائل گلی یک شهربازی بزرگ با نام لونا پارک، زمین گلف،
سالن بیلیارد، سالن دارت، زمین اسکیت و یک مجموعه مجهز گیم نت تعبیه شده است. ائل گلی در تمام فصول سال بسیار چشم نواز و زیباست به خصوص در فصل
زمستان که دریاچه یخ می بندد و برف همه جار ا می پوشاند.
**********
بازار قدیمی تبریز بزرگ‌ترین و مهمترین بازار سرپوشیده در سطح جهان به‌شمار می‌رود.این بازار با مساحتی حدود یک کیلومتر مربع، بزرگ‌ترین بازار سرپوشیدهٔ جهان است.
بازار تبریز در مردادماه سال ۱۳۸۹ خورشیدی در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسیده‌است.پیش‌تر به جهت قرارگرفتن شهر تبریز بر سر چهارراه جادهٔ ابریشم و گذر
روزانهٔ هزاران کاروان از کشورهای مختلف آسیایی، آفریقایی و اروپایی از آن، این شهر و بازار آن از رونق بسیار خوبی برخوردار بوده‌است.
بسیاری از گردشگران و جهانگردان نظیر ابن بطوطه، مارکو پولو، جاکسن، اولیای چلبی، یاقوت حموی، گاسپار دروویل، الکسیس سوکتیکف، ژان شاردن، اوژن فلاندن، جان
کارت‌رایت، جملی کاردی، کلاویخو، رابرت گرنت واتسن، حمدالله مستوفی و مقدسی از رونق و شکوه بازار تبریز تمجید کرده‌اند. این بازار با داشتن حدود ۵٬۵۰۰ باب حجره،
مغازه و فروشگاه، ۴۰ گونه شغل، ۳۵ باب سرا، ۲۵ باب تیمچه، ۳۰ باب مسجد، ۲۰ باب راسته و راسته‌بازار، ۱۱ باب دالان، ۵ باب حمام و ۱۲ باب مدرسه، به‌عنوان اصلی‌ترین
مرکز داد و ستد مردم تبریز و ایران شناخته می‌شود.
بازار فرش تبریز معروف به بازار مظفریه، یکی از آثار تاریخی شهر تبریز است. این بازار از قدیم الایام محل فروش فرش‌های بافت نقاط مختلف بوده است و هم اکنون نیز همین
کاربرد را داراست. این بازار در زمان مظفرالدین‌شاه بنا شد.
راسته‌بازار جزء یکی از بزرگ‌ترین بازارچه‌های بازار تبریز است. تیمچه‌ها و سراهای متعددی در این بازار وجود دارد که محل عرضهٔ بسیاری از اقلام مورد نیاز مردم است و از این
حیث به بازار ملی نیز شهرت دارد. «تیمچهٔ حاج تقی»، «تیمچهٔ حاج شیخ»، «تیمچهٔ حاج صفرعلی»، «تیمچهٔ حاج محمدقلی»، «تیمچه‌های دودری»، «دالان خان»، «سرای
حاج محمدقلی»، «سرای درعباسی»، «سرای دودری»، «سرای شیخ کاظم»، «سرای کچه‌چی‌لی»، «سرای گرچیلر (جورچلر)»، «سرای میرزا مهدی»، «سرای میانهٔ حاج
سید حسین»، «سرای میرزا جلیل» و «سرای نوی حاج سید حسین» از مهمترین تیمچه‌ها و سراهای راسته‌بازار محسوب می‌شوند.
**********
عمارت شهرداری تبریز،کاخ موزه شهرداری تبریز یکی از ابنیه تاریخی، زیبا و مستحکم شهر تبریز است. این بنای باشکوه یکی از شاهکارهای هنری به سبک معماری
آلمانی است که به شکل یک عقاب در حال پرواز بال‌های خود را در مرکز این شهر تاریخی گسترده و نوای ساعت زنگدار برج آن زیبایی خاصی به شهر تبریز بخشیده است.
بنای عمارت شهرداری تبریز یکی از آثار تاریخی و فرهنگی مهم این شهر محسوب می‌شود که در لیست آثار ملی به ثبت رسیده است. این بنا جز مهمترین جاذبه‌های
گردشگری این شهر محسوب می‌شود و از اینرو، کلیه گردشگران و مسافران در حین اقامت در این شهر بازدید از این عمارت زیبا را در برنامه خود قرار می‌دهند.
عمارت شهرداری تبریز در مرکزی‌ترین نقطه شهر و در میدان شهرداری (ساعت) - تقاطع خیابان امام خمینی و ارتش - واقع است. این عمارت در زمینی به مساحت ۹۶۰۰
مترمربع و زیربنای ۶۵۰۰ مترمربع در فاصله سال‌های ۱۳۱۴ تا ۱۳۲۰ هجری شمسی در محل گورستان متروکه کوی نوبر (ابتدای محله مقصودیه) و در سه طبقه ساخته شده
است . بنای زیبای عمارت دارای برج ساعتی به ارتفاع 4/30 متر است که طی ۷۰ سال اخیر بی‌وقفه هر ۱۵ دقیقه یکبار آوای گوش‌نواز آن گذشت زمان را به مردم شهر یادآوری
کرده است.این بنا در وسط شهر تبریز و در میدانی موسوم به میدان ساعت واقع شده و در حال حاضر تمام امور عمرانی شهر و امور اداری شهرداری تبریز در این تالار و عمارت
متمرکز است.
کار احداث عمارت شهرداری تبریز در سال ۱۳۱۴ در زمان صدارت شهردار وقت حاج ارفع‌الملک جلیلی و با نظارت مهندسان آلمانی در محل گورستان مخروبه و متروکه محله
نوبر(مقصودیه) آغاز شده است. نکته جالب و قابل توجه اینکه، شهرداری تبریز نخستین نهاد شهرداری در سطح شهر تبریز است که در اوایل تأسیس با عنوان «بلدیه» شناخته
می‌شد. این بنا به دلیل وجود ساعت در بالاترین نقطه برج در میان مردم به ساختمان ساعت (ساعات قاباغی) نیز شهرت دارد. نکته قابل‌توجه این که این میدان به عنوان یکی
از آثار قدیمی و بنام شهر تبریز به ثبت ملی رسیده است.
بنای یو شکل عمارت شهرداری تبریز در سه طبقه با زیربنای ۶۵۰۰ مترمربع احداث و نمای خارجی آن از سنگ تراشیده شده است. نقشه هوائی عمارت شبیه به طرح یک
عقاب در حال پرواز است که با نمونه ساختمان‌های کشور آلمان، قبل از جنگ جهانی دوم مطابقت دارد. دیوارهای این بنا عموما از جنس آجر و ملات ماسه و آهک بوده و نمای
آن‌ها در قسمت شمال و شرق (معابر اصلی شهر) سنگی و نمای جنوبی و غربی آن ترکیبی از آجر و سنگ است. البته کلیه دیوارها در جهت طولی و عرضی دارای کلاهک
آهنی هستند.سنگ‌های حجاری شده نما در قاب پنجره‌ها و نیز در قسمت رخ بام از زیباترین موارد تزئینی به کار رفته در معماری این عمارت باشکوه است. البته این شیوه
معماری در سایر بناهای تاریخی شهر تبریز نیز مشهود است. از جمله سایر ویژگی‌های این بنا وجود یک ورودی تشریفاتی در قسمت مشرف به میدان و چندین ورودی متعارف
در بخش محوطه استنمای زیبا و هماهنگی بسیار خوب برج ساعت در محور اصلی و مرکزی بنا با کل عمارت جز شاخصه‌‌های اصلی این مجموعه محسوب می‌شود.
این بنا از ابتدا بصورت اداری و با هدف محل استقرار شهرداری تبریز احداث شده و در طول دوره تحولات صورت گرفته در شهر تبریز همواره جایگاه خود را به عنوان یکی از ابنیه
خوب و زیبای این شهر حفظ کرده است. البته امروزه با تقسیم شهر تبریز به ده منطقه و نیز انتقال اکثر امور عمرانی و اداری شهرداری به ساختمانی جدید، این عمارت همچنان
به عنوان پایگاهی مرکزی برای فعالیت‌های شهرداری محسوب می‌شود. حتی به دلیل اهمیت این بنا، شهردار كلان شهر تبريز نیز برخی از ملاقات‌های رسمی، ديپلماتیك را با
مقامات عالی رتبه در محل كاخ مذكور انجام می‌دهد. علاوه بر آن، نخستین موزه شهر و شهرداری‌های كشور، شورای اسلامی شهر تبريز در بخشی از ساختمان مذكور
مستقر بوده و جلسات رسمی شورا در محل آمفی‌تئاتر موجود در ساختمان تشكيل می‌شود.
در این موزه، تالارهای مختلفی نظیر تالار دوربین‌های قدیمی، تالار دفاع مقدس، چاپ و نشر، فرش، هنرهای معاصر، خط و خوشنویسی، تالار حکمت و چندین تالار دیگر قرار
دارند.در داخل هر یک از این تالارها یادگارهای ارزشمندی از قبیل اشیاء، آثار و اسناد قدیمی مربوط به بلدیه تبریز، هدایای مقام‌ها و شخصیت‌های خارجی به شهرداران، کتب
خطی و آثار هنری،اسناد اداری و مالی، جام‌های قهرمانی باشگاه شهرداری تبریز، چینی آلات، سفرنامه‌های نوشته شده درباره تبریز، تجهیزات، امکانات و اسناد مربوطه به
شهرنخستین‌ها با همکاری شهرداری تبریز و برخی از شهروندان تبریزی جمع آوری و در معرض دید قرار گرفته‌است.یکی از مهمترین و بارزش‌ترین این تالارها، تالار فرش است.
در این تالار،گنجینه‌ای بی‌نظیر و ارزشمند از فرش‌ها و قالی‌هایی با قدمت ۱۱۰ سال به نمایش گذاشته شده‌اند. ۱۲ تخته فرش موجود در این مجموعه مربوط به فرش‌هایی
است که از زمان تاسیس عمارت شهرداری تبریز تا سال ۱۳۲۰ به دستور ارفع‌الملک جلیلی بافته شده و به اتمام رسیده است. یکی دیگر از تالارهای جالب این موزه، تالار
دوربین‌های قدیمی است.در این تالار، تاریخچه و روند تکوین و شکل‌گیری دوربین‌های نسل قدیم در دوران مختلف در معرضدید عموم قرار دارد. البته در محوطه عمارت
شهرداری نیز تعدادی از اتومبیل‌های قدیمی از جمله تاکسی و اولین ماشین آتش‌نشانی تبریز در معرض دید عموم قرار دارند که تماشای آن‌ها خالی از لطف نیست.
**********